Το «Κόρη στην Ακρογιαλιά» είναι ένα work-in-progress ερευνητικό project, το οποίο ξεκίνησε ως εργασία στο ΙΕΚ ΑΚΜΗ με επιβλέπουσα καθηγήτρια την Αθανασία Παναγέα και βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη. Ένα πρώτο μέρος παρουσιάστηκε στο πλαίσιο των σπουδών μου, ενώ σήμερα παίρνει τη μορφή αυτής της διαδικτυακής έκθεσης, καθώς και μιας έντυπης έκδοσης/λευκώματος που προγραμματίζεται να κυκλοφορήσει στο μέλλον.
Το project περιλαμβάνει έγχρωμες φωτογραφίες που πραγματεύονται την κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα το Βαρώσι, αλλά και τη συλλογή μαρτυριών μέσα από συνεντεύξεις με κατοίκους της περιοχής, οι οποίες θα δημοσιευτούν σύντομα.
Το Βαρώσι, μια «πόλη φάντασμα» στο νότιο τμήμα της κατεχόμενης επαρχίας Αμμοχώστου, υπήρξε μέχρι το 1974 μία από τις πιο σύγχρονες και δημοφιλείς τουριστικές περιοχές παγκοσμίως. Μετά την Τουρκική Εισβολή, οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πόλη, η οποία παρέμεινε έκτοτε εγκαταλελειμμένη και υπό στρατιωτική κατοχή. Το 2020, μέρος της περιοχής άνοιξε πιλοτικά στο κοινό, κατά παράβαση των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, και πλέον επιτρέπεται η πρόσβαση στους επισκέπτες.
Η ονομασία «Βαρώσι» προέρχεται από την τουρκική λέξη varoş, που σημαίνει «προάστιο». Καθιερώθηκε ιστορικά την εποχή της μετάβασης από τη Βενετοκρατία στην Τουρκοκρατία. Για μένα, αυτή η θεματική έχει έντονη συναισθηματική βαρύτητα, λόγω της κυπριακής καταγωγής μου. Αφορά την ταυτότητα του ντόπιου πληθυσμού, την ιστορία και τις συνήθειές μας, τη συλλογική μνήμη και το παρόν της Κύπρου. Μέσα από αυτό το έργο προσπαθώ να αναδείξω την εγκατάλειψη που υπέστη η πόλη — και κατ’ επέκταση ολόκληρη η χώρα. Να δείξω πώς στο Βαρώσι ο χρόνος έχει σταματήσει στο 1974. Θέλω να μιλήσω για τις ψυχολογικές, εδαφικές και ταυτοτικές συνέπειες του πολέμου, και να τονίσω πως η προσφυγιά είναι ένα ζήτημα που αφορά όλους μας.
Θεωρώ ότι βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη στιγμή: το Βαρώσι, όπως το γνωρίζουμε σήμερα, ίσως σε λίγα χρόνια να μην υπάρχει. Ήδη έχει ξεκινήσει η παράνομη ανοικοδόμηση της πόλης.
Ο τίτλος του project προέρχεται από ένα τραγούδι που αναφέρεται στην Αμμόχωστο, χρησιμοποιώντας την έκφραση «Κόρη στην Ακρογιαλιά». Η εργασία ξεκίνησε το Σεπτέμβριο του 2023 και πριν τις πρώτες λήψεις προηγήθηκε αρχειακή έρευνα. Ο Δήμος Αμμοχώστου μου παραχώρησε χάρτες της περιοχής πριν και μετά την εισβολή, οι οποίοι αποτέλεσαν βασικό υλικό. Για την ολοκλήρωση των φωτογραφίσεων επισκέφθηκα την πόλη έξι φορές, σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα που βρισκόμουν στην Κύπρο. Κάθε επίσκεψη απαιτούσε διαδικασίες εισόδου, υπήρχαν χρονικοί περιορισμοί παραμονής και σημεία όπου απαγορευόταν η φωτογράφηση. Η πρόσβαση στα κτίρια ήταν σχεδόν αδύνατη, καθώς απαγορεύεται η είσοδος για λόγους ασφαλείας.
Στις φωτογραφίες μου αποτυπώνεται η εγκατάλειψη, η απουσία ανθρώπινου στοιχείου, και οι μικρές, πολύχρωμες λεπτομέρειες που έχουν απομείνει — ίχνη μιας ζωής που πάγωσε στον χρόνο.
© Δέσποινα Ξιούρουππα
